به گزارش یزدفردا: بخش‌هایی از این گفتگو را بخوانید.

ترکیه چه معنایی برای شما دارد؟ چه چیزی را برای شما تداعی می‌کند؟

من حس می‌کنم در خانه خودم هستم، مردم ترکیه را بسیار مهربان، دوست داشتنی، با فرهنگ و فرهنگ ساز یافته ام؛ بنابراین احساس می‌کنم که بین برادران و خواهران و خانواده خودم هستم.

شما برای دیدن کشتی تشریف آورده اید. کشتی هم برای کشور ایران یک ورزش است و خارجی و غریبه محسوب نمی‌شود. در مورد این موضوع چه حسی دارید؟

همان طور که می‌دانید ورزش آثار و تاثیرات فراوانی دارد. یک دسته آثار بر روی خود فردی است که ورزش می‌کند، که سلامت روح و جسم فرد از آن جمله است. یکسری آثار اجتماعی نیز دارد. آثار اجتماعی آن؛ نشاط و روح جمعی است، بعلاوه بهترین بستر برای پیوند و تعامل بین ملت هاست. ورزش می‌تواند بهترین بستر برای توسعه صلح و دوستی بین همه ملت‌ها باشد. شما می‌بینید که من امروز برای دیدن یک مسابقه ورزشی آمده ام. در مسابقه ورزشی همه برنده هستند. یعنی ورزش این ظرفیت را دارد که تبدیل به یک رقابت سازنده شود. چه آن کسیکه قهرمان می‌شود و چه آن کسیکه بازنده می‌شود، هر دو برنده هستند.

در خصوص روابط بین ایران و ترکیه که یک رابطه قدیمی هم هست، چه عاملی باعث متفاوت شدن این روابط می‌شود؟

ما باید این رابطه را به رابطه بین مردم و رابطه بین دولت‌ها تفکیک کنیم. بین دو ملت هیچ مرزی وجود ندارد. ارتباطات در حد اعلی و در بخش‌های مختلف برقرار است. در هر مقطعی هم که دولت‌ها از ملت‌ها تبعیت می‌کنند، ما شاهد اوج شکوفایی ارتباطات هستیم. ما در دو نقطه‌ای قرار گرفتیم که نمی‌توانیم با هم نباشیم و اگر کنار هم باشیم و پیوندمان کامل باشد، کل منطقه و بلکه جهان تحت تاثیر قرار می‌گیرند. الان پیام دو ملت ایران و ترکیه؛ پیام صلح و دوستی و همکاری با همه جهان است.

اگر با هم باشیم، کل جهان تحت تاثیر قرار می‌گیرد. دو کشور و قدرت بزرگ هستیم منتهی نه قدرت استعمارگر و سلطه گر بلکه دو قدرت صلح آور و دوستی آور هستیم. این بسیار مهم است. دو ملت با یک تاریخ طولانی و تمدن‌های درخشان و بزرگ هستیم. ما هیچ محدودیتی برای همکاری‌های اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی نداریم. کافی است که دولت و ملت در هر دو طرف کاملا دست به دست هم دهند و از این ظرفیت عظیم استفاده کنند. در نتیجه شما خواهید دید که ظرف چند سال، شرایط منطقه ما کلا عوض خواهد شد و هیچکس به ذهنش خطور نمی‌کند که جنگی را به منطقه ما تحمیل کند یا بخواهد حقی از ملت ما را تضییع کند و من مطمئن هستم که بسیاری از کشور‌ها و ملت ها، به پیوند ایران و ترکیه خواهند پیوست.

شما فکر می‌کنید که معادلات منطقه به چه صورتی می‌تواند تغییر پیدا کند؟

اول باید ذهنیت‌ها تغییر کند. ما از مسیر تقابل به هیچ جایی نمی‌رسیم. فقط مسیر تعامل و دوستی هست که می‌تواند آینده روشنی را در برابر ما باز کند. ملت‌ها به این نتیجه رسیده اند و امیدوارم دولت‌ها هم خیلی زود به این نتایج برسند. خوشبختانه الان بین دولت و ملت ترکیه و ملت و دولت ایران روابط بسیار خوبی برقرار است و من امیدوارم که این روابط هر چه بیشتر توسعه پیدا کند و تعمیق شود و به الگویی برای روابط بین کشور‌ها تبدیل شود.

در درگیری‌هایی که اخیرا پیش آمده، کشور ایران و ترکیه به عنوان دو کشور مسلمان خیلی پیشروی داشتند. از نظر شما برای اینکه این پیشروی ادامه پیدا کند، چه اقداماتی باید انجام شود؟

به همین توضیحاتی که دادم توجه شود. همه باید رعایت کنند. اگر ایران و ترکیه با هم تصمیم بگیرند، هیچ مشکلی در منطقه باقی نخواهد ماند. در نهایت مجبور خواهیم شد این کار را بطور کامل انجام بدهیم.

به نظر شما جنگ جهانی سوم ممکن است رخ بدهد؟

همه چیز امکان دارد، اما تجربیات و خاطرات بسیار تلخی که از دو جنگ در ذهن ملت‌ها و تصمیم گیران هست، یک مانع بزرگ است. البته همیشه یک عده جنگ طلب وجود دارند که منافعشان در جنگ است، اما من امیدار هستم که اراده عاقلان بر اراده جنگ طلبان بچربد و ما هیچ وقت شاهد جنگ جدیدی نباشیم. بستگی دارد به تصمیماتی که گرفته می‌شود، من امیدوار هستم که سیاستمداران تصمیمات درستی بگیرند.

به منفعت برخی کشور‌های خاص اشاره فرمودید. آیا منظور شما کشور‌های غربی است؟

ببینید ما باید تفکیک کنیم. در کل دنیا مردم صلح طلب هستند، سیاستمدار‌ها می‌مانند. سیاستمدار‌ها هم دو دسته هستند؛ یک عده قلیلی هستند که منافعشان در جنگ است. آن‌ها تصور می‌کنند که می‌توانند با جنگ منافع خودشان را تامین کنند. اکثریت سیاستمدار‌ها دنبال رفاه و آسایش مردم خودشان هستند؛ بنابراین باید تلاش کنیم آن سیاستمدارانی که دنبال صلح و امنیت هستند به هم پیوند بخورند و اتحاد برقرار کنند و توطئه آن اقلیت را خنثی کنند. ما نمی‌توانیم یک مرز در دنیا بگذاریم و بگوییم این‌ها غرب هستند و این‌ها شرق هستند و هرکس در غرب هست بد است و هرکس در شرق هست خوب است. مردم اروپا هم مردم خوبی هستند. آن‌ها هم صلح و امنیت را دوست دارند.

مشکل از ناحیه مردم نیست. همین الان مردم اروپا با مردم سایر کشور‌ها ارتباطات خوبی دارند. مشکل از آن اقلیت یا سیاستمدارانی است که منافعشان در درگیری و جنگ است. آنقدر باید این را تکرار بکنیم که آن اقلیت، از صحنه سیاسی حذف شود و فرصت پیدا نکند جنگ تولید کند. هر کس جنگ طلب هست، روی پیشانی اش بچسبد و ملت‌ها او را طرد کنند. این تنها راه است. امیدوارم روزی برسد که کارخانجات اسلحه سازی کلا تعطیل شود و آرزو دارم یک سلاح هم خودم بسازم. سلاحی که به جای آنکه بکشد، دوستی و محبت ایجاد کند. فکر می‌کنم به آن روز خواهیم رسید که تک تک انسان‌ها چنین سلاحی را بسازند و از آن استفاده کنند.

به نظر شما در این دورانی که خیلی نیاز به صلح و آرامش هست، سازمان ملل متحد وظیفه خودش را بخوبی انجام می‌دهد؟

ببینید؛ سازمان ملل متحد بخش‌های مختلفی دارد؛ یک مجمع عمومی و یک شورای امنیت دارد. الان بین اختیارات این دو قسمت تعادل برقرار نیست. اصل سازمان ملل، مجمع عمومی است که همه ملت‌ها در آنجا حضور دارند. باید اختیارات آن اضافه شود. اگر اختیارات آن اضافه شود و همه ملت‌ها جمع شوند، دیگر کسی به دنبال جنگ نیست. الان متاسفانه یک‌اقلیت تصمیم می‌گیرد و کار مشکل شده است. در شورای امنیت هم کسانی هستند که دنبال صلح باشند، اما توانشان آنقدر نیست که غلبه کنند.

اگر احتمال وقوع جنگ جهانی سوم وجود داشته باشد، از نظر شما گروه بندی‌ها و قطب بندی‌ها به چه شکلی خواهد بود؟

الان نمی‌شود بطور روشن قضاوت کرد، چون شرایط بسرعت در حال تغییر است. بزودی در آمریکا انتخابات برگزار می‌شود. نتیجه انتخابات نشان دهنده تغییر سیاست‌های آمریکاست. یعنی وقتی سیاست تغییر می‌کند، نتایج در انتخابات هم متفاوت می‌شود. در اروپا هم می‌بینیم که شرایط بسرعت در حال تغییر است. دولت‌های چپ می‌روند و دولت‌های راست بر سر کار می‌آیند. من امیدوار هستم که عقلا و دوستداران صلح از این فرصت استفاده کنند و شرایط بین الملل را به سمت صلح سوق دهند، چون مطمئن هستم که بعضی‌ها یعنی همان اقلیتی که قبلا اشاره کردم، از این تغییرات به دنبال تشدید فاصله بین ملت‌ها هستند. الان یک مقدار روح ملی گرایی دارد تقویت می‌شود.

روح ملی به این شرط چیز خوبی است که در مقابل و علیه دیگران تعریف نشود. روح ملی می‌تواند به میزان‌حداکثر، تقویت شود. این روح بین الملل می‌تواند در خدمت صلح بین الملل قرار بگیرد. اجازه بدهید قدری روشن‌تر توضیح بدهم. همه ما آرزو داریم که ایران و ترکیه بسیار پیشرفته و قدرتمند باشند، اما این پیشرفت و قدرت را در خدمت چه چیزی بکار بگیریم؟ این ظرفیت می‌تواند در خدمت همبستگی ملت‌ها و صلح جهانی بکار گرفته شودو همین طور می‌تواند علیه این و آن بکار گرفته شود ک یک تیغ دولبه است. الان وظیفه اندیشمندان و دلسوزان این است که ضمن تقویت روحیه ملی، این ظرفیت را در جهت صلح جهانی تقویت کنند و من مطمئن هستم که اینطور خواهد شد. برای اینکه سطح فهم و باور عمومی در جهان خیلی رشد کرده است. الان می‌بینیم که هر کسی یک دستگاه در دستش هست و راجع به همه مسائل جهان اظهارنظر می‌کند و همه هر روز از مسائل کل دنیا مطلع می‌شوند. در هر گوشه‌ای از دنیا اگر سیاست غلطی اعمال شود، تقریبا اکثریت مردم علیه آن موضع می‌گیرند و این ظرفیت بسیار بزرگی است. من امیدوارم همه سیاستمداران از این ظرفیت در جهت صلح و دوستی استفاده کنند.

از نظر شما در انتخابات آمریکا ترامپ رای می‌آورد یا بایدن؟

من الان اطلاعاتی دارم، ولی نمی‌خواهم وارد مسائل داخلی آمریکا شوم. من فکر می‌کنم یک تغییر کلی در سیاست‌های بین الملل آمریکا دارد اتفاق می‌افتد و این سیاست‌ها هم آدم خودش را می‌خواهد. فکر می‌کنم تغییراتی در آمریکا ایجاد می‌شود.

از نظر شما با توجه به این تغییرات، سیاست‌های آمریکا نسبت به منطقه تغییر پیدا خواهد کرد؟

بستگی به ما دارد. اینکه ما چگونه این شرایط را بشناسیم و سیاست‌های درست خودمان را اتخاذ کنیم. اینگونه نیست که یک کشوری اگر چه بزرگ و قدرتمند باشد، هر تصمیمی را بتواند در دنیا اعمال کند. من فکر می‌کنم هر جایی که تغییر سیاست اتفاق می‌افتد، یک فرصت جدیدی بوجود می‌آید. مردم آمریکا هم دنبال صلح و دوستی با سایر ملت‌ها هستند. من امیدوار هستم که سیاستمداران آمریکا هم از خواست مردمشان بطور کامل تبعیت کنند. من فکر می‌کنم بقیه کشور‌ها هم در این سیاست موثر هستند. شاید دو کشوری که بسیار نقش دارند؛ ایران و ترکیه هستند که می‌توانند سیاست واحدی را در این مورد اتخاذ کنند. اگر سیاست واحدی را اتخاذ کنند بلافاصله ده‌ها کشور به آن‌ها خواهند پیوست و می‌توانند یک فرصت همکاری بین المللی با اروپا و آمریکا و کشور‌های دیگر را برنامه ریزی و خواست آن اقلیت جنگ طلب را خنثی کنند. من فکر می‌کنم مسئولین ایران و ترکیه این حرف من را خیلی خوب متوجه می‌شوند.

با توجه به اتفاقات اخیر و روابط خارجه، نقش آقای اردوغان را در ایجاد اتحاد بین کشور‌های مسلمان را چگونه می‌بینید؟

همان طور که عرض کردم نقش مسئولین ایران و ترکیه بسیار بسیار مهم است. البته هر اتحادی را که ما دنبال می‌کنیم باید در جهت صلح و امنیت جهانی باشد و هر سیاستمداری که این مسیر را دنبال کند، قطعا موفق خواهد شد. من اصولا از هر وحدتی در هر نقطه از جهان استقبال می‌کنم. هر وحدتی در نفس خودش بسیار مثبت است منتهی باید مراقبت کنیم که این وحدت در مقابل دیگران تعریف نشود. خصوصا اینکه ما بر اساس اعتقاداتمان خواهان صلح و امنیت برای همه جهان هستیم. با این مراقبت، هر وحدتی بسیار خوب و مثبت خواهد بود

از نظر شما جنگ بین روسیه و اوکراین یک تهدید جهانی به حساب می‌آید؟

اگر منظور از جهانی این است که تمام کشور‌ها درگیر شوند، فکر نمی‌کنم این ظرفیت را داشته باشد، اما این ظرفیت را دارد که کل اروپا را درگیر کند. من خیلی امیدوار هستم که عقلای اروپا، آمریکا و روسیه اجازه ندهند این جنگ توسعه پیدا کند. اجازه بدهید یک مطلب را خدمت شما عرض کنم. اساس جنگ، خسارت است. جنگ سودی ندارد. انسان‌ها کشته می‌شوند، شهر‌ها خراب می‌شوند، زیرساخت‌ها از بین می‌روند. چرا ما باید با هم بجنگیم؟ خدا به انسان‌ها عقل و منطق سخن داده است. دنیا هم یکسری قواعد را پذیرفته است. ما الان قوانین حقوق بین الملل داریم. بر اساس آن‌ها بنشینیم و مشکلات را برطرف کنیم.

جنگ هیچ راه حلی نیست. حتی آن طرفی که به ظاهر پیروز می‌شود، شکست خورده است، چون انسان‌ها کشته شده اند. در کشته شدن انسان‌ها چه پیروزی وجود دارد؟ همه انسان‌ها دوست دارند زندگی کنند، همه امید و آرزو دارند، خانواده دارند، یکی پدر است، یکی مادر است، یکی همسر است و یکی فرزند است. چرا باید کشته شوند؟ به نظرم خیلی راحت می‌شود جلوی جنگ‌ها را گرفت. امیدوارم سازمان ملل آنقدر قدرت پیدا بکند که بتواند جلوی جنگ‌ها را بگیرد و سازمان ملل متحد به جایی برسد که بتواند ریشه جنگ را بخشکاند. من فکر می‌کنم این اتفاق خواهد افتاد.

زمانی که رئیس جمهور بودید از انجام چه کاری احساس خوشحالی و غرور کردید؟

از تمام اقداماتم احساس غرور کردم. چون شما هر کجا به انسانی کمک می‌کنید، باعث غرور است، زیرا باعث خوشحالی یک نفر شده اید و این خیلی لذت بخش است، اما دوست داشتم اتفاقات بسیار بزرگتری بیفتد. دوست داشتم کل ثروت و اختیار تصمیم گیری، به مردم منتقل شود، ولی آنگونه که دوست داشتم نشد.

به نظر شما بعد از این ممکن است این اتفاق بیفتد؟

این اتفاقی است که خیلی زود برای همه دنیا خواهد افتاد. آن‌هایی که نگاه تاریخی دارند و تحولات را تاریخی بررسی می‌کنند، ایمان دارند که این اتفاق خیلی زود خواهد افتاد.

آخرین سخن و پیام شما برای مردم ترکیه چیست؟

مردم ترکیه در قلب من جای دارند، با تمام وجود همه آن‌ها را دوست دارم و سعادت و رفاه و امنیت و پیشرفت را برای همه آن‌ها آرزو می‌کنم.